Cá thòi lòi làm món gì ngon? Tôi biết đến loài cá thòi lòi mà nhiều người vẫn hay gọi là “quái thú” hay cá leo cây này trong một chuyến du lịch về Bạc Liêu. Đứng trên cây cầu bắc ra nhà hàng phố biển ở bờ biển Bạc Liêu, ngoài việc quan sát những ngư dân đẩy xiệp ở ven bờ, thứ thu hút tôi hơn cả là rất nhiều chú cá thòi lòi lao nhao lên mặt nước bùn, thi nhau lên trên bờ. Chúng cũng dạn dĩ giương đôi mắt lồi to nhìn con người chẳng một chút sợ hãi. Nhưng để thưởng thức món ngon từ loài cá vô cùng đặc biệt này thì phải đến khi tôi đến miệt Cà Mau thì mới được anh bạn người bản xứ giới thiệu để thưởng thức. Phải nói rằng món cá thòi lòi chỉ ăn một lần là sẽ nhớ mãi. Thế nên sau này, đi đến tỉnh nào ở miền Tây tôi cũng kiếm món ăn từ loại cá này.

Loài cá “xấu lạ” vô cùng đặc biệt

Cá thòi lòi sinh sống ở những vùng đất ngập mặn, bùn lầy ven biển Cà Mau, Bạc Liêu, Gò Công, Cần Giờ… vô cùng nhiều. Loài cá này có hình thù gần giống với bống sao nhưng lớp da xù xì và hai mắt lồi to nằm sát nhau trên chóp đầu, vì thế mà nó có cái tên là cá thòi lòi. Chúng có phần đầu hình trụ, răng hàm trên xếp hai hàng, hàm dưới một hàng và vây gạnh xòe rộng.

Cá thòi lòi có khả năng hô hấp vô cùng đặc biệt nên chúng có thể ở trên cạn rất lâu. Khi gặp nguy hiểm, cá sẽ bảo vệ hang của nó bằng cách di chuyển xung quanh, há ngoác miệng và giương vây để đe dọa kẻ thù.

Cá thòi lòi đặc biệt hơn những loài cá khác ở chỗ, nó có thể lặn sâu 5-10 phút hay phi vọt lên khỏi mặt nước rất cao. Đôi khi chúng con leo lên cây, vắt vẻo trên thân đước thân mắm.

Cá thòi lòi thường đào hang ở những vạt đất ngập nước, mềm, sát mép nước lúc thủy triều lên cao nhất. Chúng dùng miệng cạp sâu vào lòng đất thành chiếc hang rộng cỡ cái tô và sâu. Một con cá thường đào khoảng ba bốn hang sát nhau, để khi gặp nguy hiểm sẽ có đường thoát thân. Cá thòi lòi thường chui vào trong hang khi nước dòng và kiếm ăn khi nước lớn. Thức ăn của loài cá này là còng, tôm, tép và những loại cá nhỏ hơn.

Các món ngon chế biến từ cá thòi lòi (cá leo cây)

Thòi lòi kho tiêu

Ẩm thực miền Tây rất chuộng những hình thức kho tiêu. Dĩ nhiên, danh sách món ngon từ cá leo cây không thể thiếu với cái tên kho tiêu. Bởi đây vốn dĩ là một bộ đôi không thể tách rời. Giống như cá bống kho tiêu, cách làm cá thòi lòi cũng được làm sạch và ướp cùng gia vị vừa ăn. Tuy nhiên, nồi cá kho này sẽ được thêm một chút nước cốt dừa chút mỡ lợn. Kỹ thuật kho bắt buộc phải dùng nồi đất, để lửa riu riu thấy nồi cạn nước là lúc cá chín nhừ. Bày cá ra đĩa thì nhớ rắc thêm chút hành băm và thưởng thức cùng cơm nóng. Thịt cá ngọt, chắc lại có thêm hương vị béo của nước cốt dừa khiến cho nồi cơm hết vèo trong nháy mắt.

Canh rau ngót cá thòi lòi

Nếu ai đã từng ăn canh cá rô đồng sẽ thấy canh rau ngót cá thòi lòi sẽ có cùng công thức chế biến. Không phải giống nhau hoàn toàn nhưng có những khâu quan trọng như nấu nước dùng và xào cá. Bữa cơm gia đình có món này ăn vừa mát và vừa đổi vị.

Cá thòi lòi làm sạch để nguyên con sẽ đem đi luộc chín. Vớt cá ra trụng qua nước lạnh rồi gỡ thịt thành từng miếng. Phần đầu, xương vảy tiếp tục nấu để dùng làm nước dùng. Phải lọc qua ray nhỏ để loại bỏ xương, cặn để tránh hóc. Dùng chảo phi thơm hành, bỏ thịt cá vào chiên sơ. Sau đó cho tất cả vào nồi nước dùng nêm nếm gia vị vừa ăn. Nước sôi thả rau ngót vào.

Canh rau ngót cá thòi lòi thanh mát vô cùng tốt cho sức khỏe. Món này có thể ăn kèm bún thay cơm nếu thích. Những ngày trời nóng gắt có tô canh cá thòi lòi, có ăn đến toát mồ hôi cũng chấp nhận.

Lẩu cá thòi lòi

Ẩm thực Cà Mau thứ thiệt nhất định phải có món ăn cá thòi lòi nấu lẩu chua. Bởi hương vị chua cay mặn ngọt đặc trưng của vùng miền Tây Nam Bộ được thể hiện rõ ràng đến từng vị trong món ngon này. Ngọt nhờ phần thịt cá, chua nhờ trái giác hoặc tầm ruột me chua đâm nhuyễn, cay từ sả ớt hiểm, mặn từ nước mắm muối biển.

Người ta sẽ nấu nồi nước dùng giống như bình thường, chọn thêm các loại rau ăn kèm như bắp chuối, rau muống, đậu bắp cà chua và một số các loại rau thơm khác. Khi ăn, chỉ cần thả cá vào từ từ nồi nước dùng và thưởng thức. Lẩu không thể nào thiếu bún ăn kèm.

Xem thêm:

• Lạc trôi với món cá thòi lòi nướng muối ớt siêu đỉnh
• Cách chọn cá hồi tươi ngon “bách phát bách trúng”
• Cách chọn cá ngựa khô đúng cách? Phân biệt cá ngựa thật giả